ANKARA (AA) - DİLARA KARATAŞ - ABD'li milyarder Elon Musk'ın X sosyal medya platformu son dönemde birçok ülkeyle yerel mevzuat çatışmalarının odağına yerleşirken, X'in iki kalabalık Güney Amerika ülkesi Brezilya ve Venezuela'yla yaşadığı anlaşmazlık, bunun en güncel örnekleri oldu.

Teknolojinin giderek gelişmesiyle, 8 milyarlık dünya nüfusunun 5 milyardan fazlası sosyal medya kullanıcısı haline geldi. İletişim ve bilgi paylaşımının interaktif ve çok boyutlu olduğu bu platformlar, küresel anlamda anlık bilgi akışını sağlarken, zaman zaman yerel mevzuatla, yasalarla ve egemenlik haklarıyla ters düşerek tartışmalara konu oluyor.

Sanal alemde giderek daha güçlü hale gelen sosyal medya platformu sahiplerinin de kamuoyunu şekillendirmeye ve yönlendirmeye çalıştığı göze çarpıyor.

Bunun en çarpıcı örneği, SpaceX'in de kurucusu Amerikalı milyarder Musk'un, satın aldığı X platformunu, bu çatışmalarda kendi görüşlerini kitlelere duyurmak için kullanması oldu.

Musk, X'i hem ABD'de hem de dünyanın her köşesindeki siyasi gelişmeler için yorum yapmak için kullanırken, Venezuela Devlet Başkanı ile seçimler üzerinden sözlü atışmaya girdi, Brezilya'da ise yasaların bağlayıcılığına karşı çıkarak Yüksek Mahkeme Yargıcını sansürcülükle suçladı.

"Sosyal medya şirketleri ülke egemenlikleriyle çatışıyor" başlıklı dosya haberin ilk bölümünde, X'in Brezilya ve Venezuela hükümetleriyle yaşadığı sorunlar ve Güney Amerika ülkelerinin aldığı tedbirler derlendi.

- Brezilya'nın sansür kararına uymayan Musk, ülkedeki X temsilcisini çekti

Dünyada en çok tercih edilen sosyal medya platformlarından olan X'e, 20 milyondan fazla aktif kullanıcısının bulunduğu Brezilya'da anlaşmazlıklar nedeniyle ağustos sonundan bu yana erişilemiyor.

Brezilya-X anlaşmazlığı, nisanda Brezilya Yüksek Mahkeme Yargıcı Alexandre de Moraes'in Ocak 2023'te aşırı sağcı Jair Bolsonaro yanlılarının Kongre Sarayı baskınına ilişkin dezenformasyon yaydığı gerekçesiyle yüzlerce X hesabının askıya alınmasına karar vermesiyle başladı.

Musk, başta buna tepki gösterse de nihayetinde Moraes'in kararına uydu. Daha sonra nisanda Moraes, X'ten, Bolsonaro'nun 2022 genel seçimlerindeki yenilgisi hakkında yanlış bilgi yaymakla suçlanan birkaç hesabı engellemesini istedi.

Elon Musk ise bu kez bu talebe uymayacaklarını açıklayarak, X temsilcisinin Brezilya'daki "sansür emirlerine" uymaması halinde "tutuklanmakla tehdit edildiğini" savunarak, bu ülkedeki ofisini "derhal" kapatma kararı aldığını duyurdu.

Musk, "Alexandre de Moraes'in gizli sansürü ve özel bilgilerin devredilmesi taleplerini kabul etmiş olsaydık, eylemlerimizi utanç duymadan açıklamamızın bir yolu yoktu." ifadelerini kullandı.

- X'e kesilen cezalar, Starlink ve X'in dondurulan hesaplarından alındı

Brezilya yasalarına göre, Brezilya'da iş yapan yabancı şirketlerin ülkede firma ile yerel makamlar arasında köprü görevi gören bir yasal temsilci bulundurmaları gerekiyor. Yasal temsilci, yabancı kuruluş adına sözleşme imzalama, yasal soruşturmaları yürütme ve yasal celpleri kabul etme yetkisine sahip.

Musk'ın platformu da Brezilya yasaları doğrultusunda yerel bir yasal temsilci ve ofis ile ülkede faaliyet gösteriyordu.

Ancak X'in ülkedeki temsilcisini geri çekmesinin ardından Brezilya Yüksek Mahkemesi, yeni atama yapılması için şirkete 24 saat süre verdi ve aksi halde platforma erişim yasağı getirileceğini duyurdu. Ancak X, tanınan sürede yasal bir temsilci atamadı.

Bunun üzerine mahkeme ülkede sosyal medya platformu X'e erişimi yasaklayarak, temsilci atanana ve para cezaları ödenene kadar bu kararın geçerli olacağını bildirdi.

Musk bunun üzerine X'te Brezilya yargısını hiçe sayan bir yorumda bulunarak, "İfade özgürlüğü, demokrasinin temel taşıdır ve Brezilya'daki seçilmeyen sözde yargıç, bunu siyasi nedenlerden dolayı yok ediyor." ifadesini kullandı.

Elon Musk'ın karara uymayacaklarını açıklamasının ardından sahip olduğu uydu internet sistemi Starlink de Brezilya'daki 250 bin kullanıcısının X'i kullanmaya devam etmesine izin vereceğini duyursa da mal varlıklarının dondurulmasının ardından bu kararından geri göndü.

Brezilya ise Starlink ve X'in dondurulan hesaplarından para cezalarının tahsil edilmesine karar verdi. Yüksek Mahkeme, 13 Eylül'de dondurulan hesaplardan toplam cezanın tahsil edildiğini açıkladı, Starlink ve X'in banka hesaplarına uygulanan dondurma işleminin kaldırılmasına hükmetti.

Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva da Musk'ın Brezilya'daki yerel mevzuata karşı duruşuna tepki göstererek, zengin olduğu için "aşırı sağcı görüşlerine" dünyanın tahammül etmek zorunda olmadığı yorumunu yaptı.

- Musk'ın "seçime hile karıştırıldı" tepkisi kıvılcımı ateşledi

Musk'ın siyasi paylaşımları nedeniyle polemiğe girdiği bir diğer Güney Amerika ülkesi Venezuela oldu.

Elon Musk, 27 Temmuz'dan 1 Ağustos'a kadar X hesabından Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro karşıtı doğrudan 32 paylaşım yaptı, diğer kullanıcılara da yanıt vererek dolaylı paylaşımlarda bulundu.

Maduro'nun ülkesinde 28 Temmuz'da yapılan devlet başkanı seçimini üçüncü kez kazanması üzerine Musk'ın "seçime hile karıştırıldığını" savunması ve bu görüşünü doğrudan Maduro'yu hedef alan sert yorumlarıyla X'e taşıması, Maduro-Musk söz düellosunun fitilini ateşledi.

X'teki paylaşımlarında Venezuela'da muhalefet lideri Maria Corina Machado'yu açıkça destekleyen Musk, Arjantin Devlet Başkanı Javier Milei'nin Maduro'yu diktatör olarak tanımladığı gönderiyi yeniden "Yazıklar olsun sana diktatör Maduro." ifadesiyle paylaştı.

ABD'li milyarder Musk'ın bir paylaşımında "Senin için geliyorum Maduro. Seni eşekle Gitmo'ya (Guantanamo kampı) götüreceğim." ifadesini kullanması da birçok kullanıcı tarafından tepkiyle karşılandı.

Maduro adeta kendisine X üzerinden savaş açan Musk'ı Venezuela'nın baş düşmanı ilan etti ve ünlü milyardere cevaben "Kavga mı istiyorsun Elon Musk? Ben hazırım, ben Bolivar'ın oğluyum, Chavez'in oğluyum, senden korkmuyorum." dedi.

Venezuela lideri Maduro, "faşizmin ve aşırı sağın temsilcisi" olarak nitelendirdiği Musk'ı düelloya çağırdı. Musk ise alaycı bir karşılık vererek düelloyu kazanması halinde Maduro'dan diktatörlükten istifa etmesini isteyeceğini ve kendisini SpaceX ile Mars'a ücretsiz göndereceğini söyledi.

Maduro, 9 Ağustos'ta "Venezuela'dan 10 günlüğüne defol X. Defol Elon Musk." ifadesiyle X'e 10 günlüğüne erişim yasağı getirilmesi için talimat verdi.

- X, siyasi olarak tarafsız mı?

Musk, Nisan 2022'de, o dönemki adıyla Twitter'ı satın almaya çalışırken bunu, Twitter'ın "ifade özgürlüğü platformu" olarak potansiyelini gerçekleştiremediği için yaptığını savunmuştu.

Twitter'ı satın aldıktan kısa bir süre sonra platformun, "halkın güvenini hak etmek için siyasi olarak tarafsız" olması gerektiğini vurgulayan Musk'ın, bu yaklaşıma sadık kalıp kalmadığı sorgulanıyor.

Uzmanlar, X'in 196,6 milyon ile en çok takipçiye sahip kullanıcısı olan Elon Musk'ın, sosyal medya platformunu, giderek artan şekilde siyasi görüşlerini yaymak için bir mikrofon olarak kullandığı görüşünde.