İSTANBUL (AA) - En çok kullanılan yapay zeka destekli arama motorlarının, bilimsel dayanağı olmadığı ispatlanmış "beyaz ırkın genetik olarak üstün olduğu" şeklindeki fikirleri öne çıkardığı tespit edildi.

ABD merkezli teknoloji ve kültür dergisi Wired'da yayımlanan makaleye göre, Google, Microsoft ve Perplexity gibi teknoloji şirketlerinin yapay zeka destekli arama motorları, beyazların genetik üstünlüğünü savunan doğruluğu çürütülmüş araştırmaları görünür kılıyor.

Makale, Birleşik Krallık'ta faaliyet gösteren ırkçılık karşıtı "Hope Not Hate" adlı grubun araştırmacısı Patrik Hermansson'ın, bireylerin zeka seviyelerini ölçmek için kullanılan IQ puanlarının, beyaz ırkın üstünlüğünü kanıtlamak amacıyla kullanılabileceğini iddia eden bir veri seti üzerine yaptığı araştırmaya dayandırıldı.

Hermansson, ABD'li teknoloji milyarderi Andrew Conru tarafından finanse edilen ve ırk bilimi üzerine çalışan İnsan Çeşitliliği Vakfını (Human Diversity Foundation) araştırıyordu.

2022'de kurulan İnsan Çeşitliliği Vakfı, 1937'de ABD'li Nazi sempatizanları tarafından "ırk iyileştirme" ve ırkların biyolojik olarak farklı olduğunu savunan "ırk gerçekçiliği"ni desteklemek amacıyla kurulan Pioneer Fund'ın halefiydi.

Google'da, bu bilgilerden hareketle farklı ülkelerin IQ'larıyla ilgili arama yapan Hermansson, "Pakistan IQ" yazdığında, tipik bağlantı listesi yerine Google'ın yapay zeka destekli yeni aracı "Overviews" tarafından sağlanan ve Pakistan'ın IQ'sunun 80 olduğunu belirten bir yanıtla karşılaştı. Hermansson aynı şekilde "Sierra Leone IQ" yazdığında 45,7, "Kenya IQ" yazdığında ise 75,2 sonucuna ulaştı.

Hermansson, Google'ın "Overviews" üzerinden sunduğu bu sonuçların, 2023'te ölen ve Pioneer Fund'ın 20 yıl başkanlığını yapan Ulster Üniversitesi Profesörü Richard Lynn tarafından yayımlanan bir veri setinden geldiğini tespit etti.

- AI Overviews ırkçı verileri mi dayatıyor?

Google'ın şu anda belirli ülkelerde kullanılan "AI Overviews" özelliği, aramalar için yapay zeka tarafından üretilen bir özet sunuyor. Overviews, buradaki bilgileri internetten çekiyor ve kullanıcılar, herhangi bağlantıya tıklamak zorunda kalmadan özet bilgileri görebiliyor ancak bu bilgilerin nereden geldiği her zaman belirtilmiyor, bu durumda kullanıcılar hangi kaynaktan veya makaleden alındığı belli olmayan bilgilerle karşılaşabiliyor.

Google sözcüsü Ned Adriance, konuya ilişkin dergiye yaptığı açıklamasında "AI Overviews aracılığıyla sağlanan ve politikalarımızı ihlal eden yanıtlar kaldırıldı. Amacımız AI Overviews'ın insanlara daha fazla bilgi edinmeleri için yüksek kaliteli içeriklere bağlantılar sunması ancak bazı sorular için yüksek kaliteli web içeriği mevcut olmayabilir." ifadesini kullandı.

Overviews aracının "ulusal IQ'lar" hakkında yapılan aramaları devre dışı bıraktığı ancak "Featured Snippet" adı verilen özet bilgilerde hala Lynn'in çalışmalarından alınan geçersiz rakamların yer aldığı belirtilen makalede, Google'ın, bu konudaki sorulara ise yanıt vermediği aktarıldı.

- Microsoft Copilot ve Perplexity de benzer yanıtlar verdi

Araştırmasını genişleten Hermansson, Microsoft Copilot ve Perplexity gibi diğer yapay zeka destekli arama motorlarının da IQ puanları ile ilgili sorularda Richard Lynn'in çalışmalarına atıfta bulunduğunu ortaya koydu.

Daha önce de gerçek kaynaklara ve verilere dayanmayan yanıtlar verdiği tespit edilen yapay zeka arama motoru Perplexity'ye, Sierra Leone'nin IQ'su sorulduğunda, "45,7" olarak doğrudan Lynn'in verisini aktardı. Perplexity ise konuya ilişkin sorulara yanıt vermedi.

Diğer yandan Microsoft'un Bing arama motoruna entegre edilmiş Copilot sohbet botu, Pakistan'daki ortalama IQ'nun yaklaşık 80 olduğunu bildirdi. "Sierra Leone'nin IQ'su" sorulduğunda ise "91" yanıtı alındı. Bu sonuçlar doğrudan Lynn'in verilerine dayanmasa da gösterilen kaynak, Lynn'in çalışmalarını referans alan Brainstats.com adlı bir web sitesiydi.

Microsoft sözcüsü Caitlin Roulston, sorulması üzerine "Copilot, bilgileri birçok web kaynağından derleyip tek bir yanıt haline getirerek yanıtlar." cevabını verdi.

- "Lynn'in geçersiz verileri aşırı sağcılar, beyaz üstünlükçüler ve öjeni destekçileri tarafından kullanılıyor"

Lynn'in sunduğu geçersiz veriler, uzun süredir aşırı sağcılar, beyaz üstünlükçüler ve öjeni destekçileri tarafından beyaz ırkın genetik ve entelektüel olarak diğer ırklardan üstün olduğunu kanıtlamak için kullanılıyor. Uzmanlar, bu verilerin yapay zeka aracılığıyla kullanılmasının toplumu radikalleştirebileceğinden endişe ediyor.

Brunel Üniversitesinin Londra'daki Kültür ve Evrim Merkezi'nin Direktörü Rebecca Sear, "Bu istatistiklerin sorgusuz sualsiz kullanımı derin bir sorun. Bu verilerin kullanımı sadece dezenformasyon yaymakla kalmıyor, aynı zamanda bilimsel ırkçılığın siyasi projesine de yardımcı oluyor. Bu, ırksal hiyerarşinin ve eşitsizliklerin, doğal ve kaçınılmaz olduğu fikrini desteklemek için bilimin kötüye kullanılmasıdır." değerlendirmesinde bulundu.

Sear, 2022'de New York'ta meydana gelen ve çoğu siyahi 10 kişinin öldürüldüğü saldırıyı anımsatarak, beyaz üstünlükçü saldırganın, Lynn'in bilimsel çalışmasını kendi ideolojisini haklı çıkarmak için kullandığına dikkati çekti.

Lynn'in Angola'nın IQ'sunu sadece 19 kişiden elde ettiği verilere, Eritre'nin IQ'sunu ise yetimhanelerdeki çocuklara dayandırdığını kaydeden Sear, "Richard Lynn, veritabanına örnek seçme metodolojisini hiç tanımlamadı. Birçok ülkenin IQ'su son derece küçük ve temsili olmayan örneklerden tahmin edildi." değerlendirmesini yaptı.

Sear, seçilen örneklemin zayıf olmasının yanı sıra bu testlerin genellikle Batı toplumları için tasarlandığını, dolayısıyla en baştan ön yargılı olduklarını belirterek, "Lynn'in, Afrika ülkeleri için düşük IQ'lara sahip örneklemleri tercih veritabanını sistematik olarak ön yargılı hale getirdiğine dair kanıtlar var. Daha yüksek IQ'lara sahip örnekler dışlandı." ifadesini kullandı.

- Richard Lynn kimdir?

İngiltere'nin Londra kentinde 1930'da dünyaya gelen Ulster Üniversitesi fahri profesörü Richard Lynn, bir psikolog ve eğitimci olarak, zeka ve IQ testleri üzerine yaptığı tartışmalı çalışmalarla tanınıyor.

Özellikle "ulusal IQ'lar" konusundaki veri setleriyle dikkati çeken Lynn'in çalışmaları, bilimsel titizlikten yoksun olmakla verilerin hatalı sunulmasıyla ve ırkçı bir siyasi ajanda izlemekle eleştiriliyor.

Irkçı ve beyaz üstünlükçü olarak tanımlanan Pioneer Fund'ın uzun yıllar başkanlığını yapan Lynn'in görüşleri, aşırı sağcı ve ırkçı gruplar tarafından sıkça kullanılıyor.